NOWE REGULACJE PRACOWNICZE W ZATRUDNIANIU UCHODŹCÓW

Od kilku tygodni zapewnienie legalności pobytu obywateli Ukrainy przybywających na terytorium Polski stało się również wyzwaniem dla ustawodawcy. Pomagamy na wiele sposobów. Szczególne miejsce w systemie pomocy przypada również przedsiębiorcom, którzy otwarci są na zatrudnianie uchodźców i stworzenie realnych możliwości sprawczego kształtowania swojej sytuacji w nowym miejscu. Od wielkich spółek zatrudniających tysiące pracowników do małych i średnich przedsiębiorstw, które doceniają wolę podjęcia zatrudnienia w obecnych warunkach geopolitycznych. W dniu 12 marca 2022 r. w opublikowana została ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, która jako jeden z aspektów podejmuje zagadnienie zatrudnienia uchodźców.

 

Legalność pobytu jako podstawa do zatrudnienia

 

Punktem wyjścia dla zapewnienia możliwości zatrudnienia obywateli Ukrainy przybywających na terytorium Polski w wyniku wojny jest zapewnienie legalności podstawy ich pobytu, w konsekwencji czego możliwe stają się szczególne zasady powierzenia pracy obywatelom Ukrainy.

Zgodnie z ustawą, za legalny pobyt uznany zostaje pobyt obywateli Ukrainy w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r., w sytuacji kiedy wjechali oni legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy i zadeklarują zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Końcową datę wjazdu do określenia długości pobytu określać będzie rozporządzenie Rady Ministrów. Do określenia tej daty, Rada Ministrów uwzględni liczbę cudzoziemców napływających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sytuację ludności cywilnej i perspektywy zakończenia działań wojennych na terytorium Ukrainy oraz względy obronności, bezpieczeństwa państwa oraz względy ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.

 

W konsekwencji, w ustawie przewidziano możliwość nadania obywatelom Ukrainy numeru PESEL, w odformalizowanej procedurze bez konieczności wykazywania podstawy prawnej jego posiadania.

 

Powierzenie pracy i powiadomienie

Rozwiązanie uregulowane w art. 22 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy zakłada, że obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy: jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie rozwiązania przyjętego na podstawie przedmiotowej ustawy bądź jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.

 

Powiadomienie następuje za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl.

 

Ustawa szczegółowo określa zakres wymaganych danych dotyczących zatrudniającego i zatrudnianego.

 

W przypadku danych dotyczących zatrudniającego należy przekazać informacje takie jak:  nazwę firmy, adres siedziby, numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym, NIP i REGON, numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej, symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z pracą obywateli Ukrainy.

 

Dane dotyczące obywatela Ukrainy obejmują wskazanie imienia i nazwiska, daty urodzenia, płci, obywatelstwa, rodzaju, numeru i serii dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego lub pozwalającego ustalić tożsamość oraz państwo, w którym wydano ten dokument, jak również numeru PESEL – o ile został nadany.

 

Ponadto, w powiadomieniu niezbędne pozostaje określenie rodzaju umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy, stanowiska lub rodzaju wykonywanej pracy oraz miejsca wykonywanej pracy.

 

W ustawie przewidziano dla obywateli Ukrainy dostęp do instrumentów rynku pracy, skierowanie do zatrudnienia za pośrednictwem urzędów pracy, aktywne formy pomocy, o których mowa w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ma to szczególne znaczenie w obszarze dostępu do szkoleń zawodowych i poradnictwa zawodowego.

 

Ograniczenia w zatrudnianiu

 

Warto zaznaczyć, że ustawa przewiduje możliwe wprowadzenie ograniczeń w zatrudnianiu obywateli Ukrainy dla danych podmiotów. Minister właściwy do spraw pracy będzie uprawniony w drodze rozporządzenia, określić liczbę obywateli Ukrainy, którym podmiot powierzający wykonywanie pracy może powierzyć wykonywanie pracy, ustaloną w stosunku do liczby wszystkich osób, którym ten podmiot powierza wykonywanie pracy, kierując się względami bezpieczeństwa ochroną lokalnych rynków pracy oraz zasadą komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich.

 

Współpraca B2B

 

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa otwiera również szeroką możliwość rozpoczęcia przez obywateli Ukrainy prowadzenia własnej działalności gospodarczej na terytorium Polski, co w konsekwencji przekłada się na współpracę między podmiotami profesjonalnymi. Możliwość ta z dużym prawdopodobieństwem dotyczyć będzie wolnych zawodów i osób, które dotychczas prowadziły własne firmy na terytorium Ukrainy.

 

Zgodnie z zasadą określoną przez ustawę, obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie nowej ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy lub ustawy o cudzoziemcach mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy, z zastrzeżeniem uprawnienie to przysługuje pod warunkiem uzyskania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL.

 

W przypadku gdy pobyt przedsiębiorcy – obywatela Ukrainy przestanie być legalny przedsiębiorca podlega wykreśleniu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

 

Podsumowanie

Warto mieć na uwadze, że wprowadzone ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy  ma charakter szczególny, wobec ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, czy ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Tym samym, wprowadzone rozwiązania będą stosowane w pierwszej kolejności.

 

Ustawa w sposób uproszczony i interwencyjny odpowiada na bieżące potrzeby obywateli Ukrainy i rynku pracy. Z pewnym dystansem należy patrzeć natomiast na postanowienia dotyczące niejako reglamentacji w zatrudnieniu, które będą mogły być wprowadzone na podstawie rozporządzenia.